Promenada do Goju

Mało kto wie, że wzdłuż Bytomki – od Wzgórza Św. Małgorzaty aż do stawu przy dawnej Kopalni Florentyna – przebiegał kiedyś piękny ciąg spacerowy zwany Promenadą do Goju. Analizując mapę z ok. 1910r. wyróżniliśmy koryto rzeki oraz przebieg promenady.

Udało się odnaleźć również dwie pocztówki z początku XX w., na których widać jak zagospodarowane było koryto rzeki w tej okolicy. Na początek pocztówka z ok. 1930r. przedstawiająca promenadę na wysokości obecnie już nie działającej oczyszczalni ścieków (na mapie oznaczona jako „kadr A”).

Skoncentrujmy się teraz na tym, co dostrzec można na fotografii. W tle widoczna Kopalnia Szombierki (dawniej Hohenzollern-Grube), na drugim planie zbiorniki oczyszczalni ścieków przy Wzgórzu Św. Małgorzaty. Natomiast pierwszy plan idealnie oddaje klimat tego szlaku. Mostek z murowanymi przyczółkami, zabezpieczone koryto rzeki, balustrada separująca koryto od ścieżki ukazuje jak wspaniale zagospodarowane było to miejsce w tamtych czasach.

Podążając dalej wzdłuż obecnej ul. Łagiewnickiej (równolegle do rzeki) napotykamy kolejny ciekawy punkt widokowy, który przedstawia pocztówka datowana na ok. 1930r. Na naszej mapie została naniesiona jako „kadr B”.

Na pocztówce widać w tle nieistniejącą już Kopalnię Florentyna. Tuż przed nią linia kolejowa, następnie niższe zabudowania i tutaj ciekawostka – budynek na pierwszym planie to najprawdopodobniej Młyn Goja, do którego łukiem prowadzi odnoga rzeki. Promenada widoczna jest po prawej stronie w otoczeniu drzew rosnących wzdłuż niej. Promenada biegnie jeszcze kilkaset metrów równolegle z doliną rzeki, urywając się nagle na wysokości stawu. Inna mapa z 1927r. posiada również naniesiony ciąg pieszy kończący się nagle w tym samym miejscu. Tak więc ten punkt przyjmujemy za koniec rekreacyjnej ścieżki.

Na mapie dojrzeć można również przerywaną linię po drugiej stronie wiaduktu, przed którym określiliśmy początek promenady. Bardzo możliwe, że jest to kontynuacja szlaku po stronie śródmieścia wzdłuż cieku wodnego, który tu wówczas istniał. Ścieżka biegnie za wiaduktem w prawo, następnie przekracza mostek i kieruje się ku Rozbarkowi. Niestety nie posiadamy obecnie materiałów świadczących o tym, że promenada przebiegała w tej części miasta.

Przypuszczamy, że początkowo istniała zwykła ścieżka łącząca młyn z miastem. Z czasem jej walory przyrodniczo-krajobrazowe dostrzegł Jacob Guttmann. Z jego inicjatywy zagospodarowano to miejsce jako szlak spacerowy dla ludności miejskiej, przedłużając go o kolejnych kilkaset metrów za młynem.

Na cześć założyciela promenady wzniesiono pomnik przy obecnej ul. Młyńskiej. Pomnik niestety nie zachował się do dzisiaj.

Źródła:
1. Czesław Czerwiński: Bytom na starych pocztówkach.
2. Jarosław A. Krawczyk, Przemysław Nadolski: „Atlas historyczny Bytomia – Geschichtlicher atlas von Beuthen O/S”; Bytom 2006