Prawo

„Woda nie jest produktem handlowym takim jak każdy inny, ale raczej dziedziczonym dobrem, które musi być chronione, bronione i traktowane jako takie” (z preambuły Ramowej Dyrektywy Wodnej).

Na przestrzeni lat woda traktowana była jako zasób niewyczerpywalny i nieograniczony. Takie postępowanie spowodowało, że zasoby wody możliwej do wykorzystania przez ludzi zostały znacząco uszczuplone. Przyczyną tego była ich nadmierna eksploatacja oraz zanieczyszczenie ściekami przemysłowymi, komunalnymi i rolniczymi.

Aby zapobiec pogarszaniu się stanu wód, Unia Europejska uchwaliła w 2000 roku dokument łączący w całość zagadnienia związane z ich ochroną. Jest nim Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej, potocznie nazywana Ramową Dyrektywą Wodną.

Jej celem jest ochrona i poprawa stanu śródlądowych wód europejskich (powierzchniowych i podziemnych) oraz ekosystemów lądowych zależnych od wody. Zamysłem jej twórców jest również ograniczanie lub całkowite zatrzymanie zrzutów i emisji niebezpiecznych substancji do wód. Ostatecznym celem Dyrektywy jest osiągnięcie dobrego stanu ekologicznego wód w państwach członkowskich do roku 2015. Oznacza to (według Dyrektywy), że europejskie rzeki powinny w niewielkim tylko stopniu odbiegać od warunków naturalnych, niezakłóconych działalnością człowieka.

W związku z tym:

● liczebność gatunków roślin i zwierząt zamieszkujących rzeki musi być zbliżona do stanu naturalnego,

● stężenie niebezpiecznych substancji priorytetowych z Dyrektywy w rzekach Polski powinno być zerowe.

Substancje priorytetowe z Ramowej Dyrektywy Wodnej

Jednym z warunków osiągnięcia dobrego stanu ekologicznego wód jest eliminacja lub ograniczenie emisji najbardziej niebezpiecznych substancji produkowanych przez przemysł. Ramowa Dyrektywa Wodna zawiera wykaz substancji stanowiących poważne zagrożenie dla środowiska wodnego, a za pośrednictwem wody również dla ludzi. Zostały one określone jako „substancje priorytetowe”, co oznacza, że ograniczenie ich emisji jest niezbędne do uzyskania dobrego stanu ekologicznego wód. Są wśród nich m.in. niebezpieczne pestycydy i metale ciężkie. Wśród substancji priorytetowych wyróżnia się grupę „niebezpiecznych substancji priorytetowych”, które powinny zostać całkowicie wyeliminowane ze środowiska, ze względu na wysoce toksyczne właściwości oraz trwałość. Należą do nich m.in. kadm, rtęć, benzo(a)piren, heksachlorobenzen.

Polskie prawo dotyczące zanieczyszczeń wód

Najważniejszymi aktami prawnymi regulującymi na terenie Polski kwestię ochrony wód przed zanieczyszczeniami są: ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r., Prawo ochrony środowiska (Dz. U. 2001 Nr 62 poz. 627) oraz ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. 2001.115.1229).

Ustawy te są narzędziem wykonawczym Dyrektywy. Dla ochrony wód przed zanieczyszczeniami znaczenie mają rozporządzenia, stanowiące przepisy wykonawcze do ww. ustaw. Najważniejszym z nich jest Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 lipca 2006 r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz. U. 2006 r., nr 137, poz. 984).

Ustala ono maksymalne stężenie substancji niebezpiecznych, jakie mogą znajdować się w ściekach odprowadzanych do wód. Są wśród nich wymienione również niektóre z substancji priorytetowych z Ramowej Dyrektywy Wodnej. Głównie toksyczne metale ciężkie (rtęć, kadm, ołów, nikiel) oraz związki organiczne zawierające chlor (heksachlorobenzen, heksachlorobutadien, heksachlorocykloheksan i inne).

Pozostałe substancje priorytetowe z Ramowej Dyrektywy Wodnej nie są wymienione w polskim rozporządzeniu, co prowadzi do niejasności w kwestii ograniczania ich emisji do środowiska. Rozporządzenie zawiera kilka kategorii substancji, obejmujących węglowodory ropopochodne, insektycydy (grupę pestycydów służących do zwalczania owadów) lub związki organiczne na bazie chloru.

Substancje te wymienione są w rozporządzeniu jako ogólne grupy związków, często różniących się właściwościami chemicznymi. Prowadzi to do trudności w zaklasyfikowaniu tych substancji do odpowiedniej z grup.

Przykładem substancji priorytetowej, która nie została uwzględniona w polskim prawie, jest antracen, należący do grupy wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA).

Ramowa Dyrektywa Wodna zalicza antracen do niebezpiecznych substancji priorytetowych, jest on też wymieniony na liście substancji niebezpiecznych konwencji OSPAR. Powstaje jako produkt uboczny przeróbki węgla i ropy naftowej. Jest substancją rakotwórczą, której stosowanie w produktach codziennego użytku jest zabronione. Mimo to w polskim rozporządzeniu ustalającym limity emisji ścieków antracen nie został uwzględniony.

Inne związki z grupy wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (naftalen, benzo(a)piren i inne) także znajdują się na liście niebezpiecznych substancji priorytetowych, których emisja do wód powinna być, według Dyrektywy, całkowicie wstrzymana. Tymczasem polskie prawo dotyczące zanieczyszczeń wód nie uwzględnia ich wcale. Pozwala to firmom emitować je ze ściekami do wód w dowolnej ilości.

(wg Greenpeace Polska)

http://www.greenpeace.org/poland/wisla/dowiedz-sie-wiecej/ramowa-dyrektywa-wodna